Dziecko nie jest „czystą kartą”, którą rodzice mogą w dowolny sposób zapisać, zorganizować i ukształtować. Potencjał intelektualny drzemie w każdym człowieku – to wrodzona inteligencja, predyspozycje, a niekiedy wręcz ponadprzeciętne zdolności. Rolą rodziców i nauczycieli jest ten ogromny potencjał w dziecku odkryć, a następnie ukierunkować i intensywnie rozwijać. W tym celu warto przyjąć postawę „detektywa” – obserwować, dedukować i wyciągać wnioski. Tylko w jaki sposób?

Poziom intelektualny dziecka a jego zdolności i talenty

‌Mózg dziecka do około czwartego roku życia imponuje plastycznością. Uważa się, że w ciągu pierwszych trzech lat życia dziecko przyswaja taką ilość informacji, jaką mózg dorosłego człowieka przetwarzałby kilka dekad. Naturalna chęć, a wręcz potrzeba odkrywania i poznawania świata sprawia, że mózg dziecka chłonie wiedzę i doświadczenie niczym gąbka.

‌Dzieci są niebywale inteligentne, mają olbrzymią wyobraźnię i kierują się logiką, często zarzucając rodziców serią niewygodnych pytań, na które nie da się w jednoznaczny sposób odpowiedzieć. Potencjał intelektualny, niezależnie od poziomu intelektualnego, jest u dzieci olbrzymi. Naturalne predyspozycje czy uzdolnienia są zarówno wrodzone, jak i nabyte. Mają na nie wpływ zarówno czynniki genetyczne, jak i rozwój płodowy, a później – czynniki środowiskowe (rodzina, rówieśnicy, szkoła, zajęcia dodatkowe).

Poziom intelektualny a dominacja półkuli lewej czy prawej

‌A co z dominacją jednej półkuli mózgu nad drugą? Utarło się przekonanie, że jeśli lewa półkula mózgu pracuje lepiej, człowiek myśli racjonalnie, logicznie, analitycznie. Dominacja półkuli prawej wiąże się z kreatywnością, uzdolnieniami artystycznymi, emocjonalnością. Określenie, która półkula mózgu pracuje u dziecka lepiej, byłoby ważne w kontekście odkrycia jego potencjału, ale...

‌Przekonanie o dominacji którejś z półkul w mózgu jest mitem. Owszem, każda z nich pracuje inaczej, przetwarza nieco inne informacje, realizuje inne zadania, jednak połączenia neuronalne są tak samo silne w obu półkulach mózgu.

‌Każdy z nas w takim samym stopniu używa obu półkul mózgu, które sprawnie się między sobą komunikują, współpracują z sobą. Predyspozycje np. do myślenia analitycznego, czy twórczego zależą jedynie od sposobu ukształtowania się połączeń między różnymi obszarami mózgu.

Potencjał intelektualny dziecka a rozwój w pierwszych latach życia

‌Pierwsze lata życia dziecka są kluczowe z punktu widzenia jego rozwoju intelektualnego. Dziecko intensywnie uczy się świata i robi to poprzez zmysły. W tym czasie rodzice muszą zadbać o WSZECHSTRONNY rozwój swojego dziecka. Oczywiście warto już myśleć o naturalnych predyspozycjach czy talentach, jednak najważniejsze jest to, aby dziecko uczyło się różnych rzeczy, rozwijało się jednocześnie fizycznie, intelektualnie i emocjonalnie.

‌Rodzice muszą dostarczyć dziecku ogólnej wiedzy o świecie – zapewnić jak najwięcej wrażeń, stymulować w takim samym stopniu wszystkie zmysły, rozbudzać ciekawość i dbać o naukę samodzielności. Oczywiście wszystko podczas zabawy i wykonywania czynności dnia codziennego, bez cienia stresu czy presji i ze zrozumieniem, że każde dziecko rozwija się w innym tempie.

Rodzic „detektywem”, czyli odkrywanie potencjału intelektualnego dziecka

‌Wszechstronny rozwój dziecka jest obowiązkowy przynajmniej do 12. roku życia. W końcu jeśli rodzice mają określić, w czym ich dziecko najlepiej się odnajduje i z czym najlepiej sobie radzi, młody człowiek musi spróbować wielu zajęć. Nawet jeśli już da się zauważyć, że dziecko jest np. wyjątkowo uzdolnione plastycznie, to nie oznacza, że może odpuścić próbowania swoich sił np. w sporcie czy programowaniu i zająć się wyłącznie twórczością artystyczną.

Bez doświadczenia nie ma obserwacji, a bez obserwacji nie ma odkrycia

‌Na „ja” człowieka składa się przecież suma wszystkich jego doświadczeń. Nie da się przewidzieć naturalnych predyspozycji do czegoś – trzeba najpierw tego spróbować.

‌Rodzice powinni proponować dziecku różne zabawy i aktywności, zapewnić różnorakie zajęcia i nieprzerwanie zachęcać do odkrywania świata. Dopiero mając pełen obraz tego, jak młody człowiek radzi sobie z różnymi wyzwaniami, można stwierdzić, które przychodzą mu najłatwiej. Przy czym warto pamiętać, że „talent” jest bardzo pojemnym określeniem. Można być utalentowanym muzycznie, ale talentem są także ponadprzeciętne zdolności przywódcze, organizacyjne czy wysoka empatia.

Potencjał intelektualny dziecka kontra jego zainteresowania i rozwój

‌Rodzic musi być wnikliwym obserwatorem, wyciągać wnioski z tego, jak jego dziecko się zachowuje, w jaki sposób radzi sobie w różnych okolicznościach. Drugą istotną kwestią jest zwrócenie uwagi na zainteresowania dziecka. Oczywiście najczęściej jest tak, że predyspozycje czy talent i zainteresowanie danym obszarem idą ze sobą w parze.

‌Jeśli jednak dziecko lubi coś robić, choć niekoniecznie dobrze mu to wychodzi, należy z całego serca zachęcać do kontynuowania tej przygody. Talent bez ciężkiej pracy nie gwarantuje sukcesu. Systematyczność, samozaparcie, chęć rozwoju – nawet bez naturalnych predyspozycji – już tak!

Swobodna zabawa i zajęcia pozalekcyjne

‌A jak odkryć zainteresowania dziecka? Przede wszystkim ważna jest przestrzeń do samodzielnej, nieskrępowanej zabawy i decyzyjność – to dziecko powinno decydować o tym, w jaki sposób chce spędzić swój wolny czas.

‌Druga kwestia to zachęcanie do różnych zajęć pozalekcyjnych – sportowych, programistycznych, artystycznych, naukowych. Jeśli coś okaże się „niewypałem” – trudno, dziecko i tak będzie bogatsze w nowe doświadczenie. Jeśli z kolei coś wyjątkowo młodego człowieka zainteresuje, trzeba pozwolić na kontynuowanie nauki i samodoskonalenie, nawet jeśli po drodze pojawią się przeciwności.

Przykład: jak odkryć predyspozycje programistyczne dziecka?

‌Nie każdy może zostać dobrym programistą. Poza ogromną wiedzą i intensywną praktyką, ważne są też naturalne predyspozycje, cechy charakteru, sposób myślenia i gorąca pasja.

‌Jeśli dziecko interesuje się technologią, lubi spędzać czas przed komputerem, często pyta: „jak to działa?”, a do tego uwielbia główkowanie, wyzwania, nie zraża się niepowodzeniami, jest ciekawe, wytrwałe i cierpliwe – ma ogromny potencjał programistyczny.

W jego rozwoju pomogą kursy programowania dla dzieci, np. z Gigantami Programowania. Pod okiem doświadczonego mentora młody człowiek rozwinie skrzydła – przekuje swoją pasję i predyspozycje w umiejętności, które ułatwią mu start w dorosłe życie!

FAQ:

Jak sprawdzić poziom intelektualny dziecka?

‌W sprawdzeniu poziomu intelektualnego dziecka pomocne są tzw. okna rozwojowe, które określają przedział czasowy, w którym dziecko powinno opanować daną umiejętność (np. chodzenie, czytanie, samodzielnie ubieranie). Dzięki temu rodzice mogą się upewnić, czy ich dziecko właściwie się rozwija, czy może ma jakiś problem, który wymaga specjalistycznej konsultacji.

Jak odkryć potencjał intelektualny dziecka?

‌Każde dziecko jest uzdolnione, ma jakieś naturalne predyspozycje w danym kierunku. Aby je odkryć, należy zapewnić dzieciom wszechstronny rozwój od pierwszych lat życia i obserwować, w czym radzą sobie najlepiej i co najbardziej je interesuje, pasjonuje. Dotyczy to zarówno umiejętności (np. gra na instrumencie czy sport), jak i określonych cech charakteru i sposobu myślenia (np. kreatywność, dobra organizacja, empatia).

Jak rozwijać potencjał intelektualny u dziecka?

‌Gdy rodzic odkryje talent czy predyspozycje dziecka, które będą jednocześnie przekładać się na jego zainteresowania, powinien zapewnić dziecku warunki do rozwoju pasji i nieustannie motywować do dalszego działania. Podczas pierwszych ważnych decyzji zawodowych (wybór szkoły ponadpodstawowej, studiów) rodzice powinni zastanowić się, jak najlepiej przekuć pasję dziecka w sposób na życie.